اهداي گامت از منظر اخلاق اسلامي

يكي از فرق‌هاي گزاره اخلاقي با گزاره‌هاي فقهي و حقوقي در محمولات آن است. هر سه درباره افعال اختياري انسان سخن مي‌گويند. اخلاق از نيكي و زشتي يا شايستگي و ناشايستگي اين افعال سخن مي‌راند درحالی‌که فقه از حرمت و حليت آن‌ها و حقوق از جواز و منع آن‌ها. از همین‌جا روشن می‌شود اين امكان هست كه فعلي از افعال اختياري انسان ازنظر فقهي مشمول ادله برائت باشد و حكم به حليت آن شود ولي ازنظر اخلاقي كاري زشت باشد يا عقل عملي حكم به ناپسندي آن كند؛ مانند آن‌که فقه به جواز پوششي خاص براي تمام مردان حكم كند ولي عقل عملي آن نحو لباس را شايسته برخي مقامات رسمي نداند. اين تمايز بين حوزه اخلاق و فقه ما را بر آن مي‌دارد كه پژوهشي مستقل را در حوزه اخلاق پي گيريم و صورت‌های مختلف اهداي گامت را از حيث حسن و قبح اخلاقي مورد كنكاش قرار دهيم.

اين مقاله با پیش‌فرض گرفتن فتاوای فقهي در نظر دارد كه مسئله را از حيث ارزشي بررسي كند. ابتدا به نحو استقلالي ارزش‌های عقلي اهداي گامت بررسي مي‌شود و سپس مبتني بر هر يك از آراء فقهي حكم اخلاقي متفرع بر آن – اگر باشد– ذكر مي‌شود. به همين سياق، روش بررسي مسئله با دو نگاه برون ‌ديني– مستقل از آيات و روايات- و درون دینی– با توجه به آيات و روايات و فتاوي- پي‌ريزي مي‌شود و هر يك از آن‌ها در دو بخش جداي از هم به بحث گذاشته مي‌شود. ازآنجاکه اهداي گامت خود صورت‌های مفروض متنوعي دارد سعي مي‌شود تأثيرات اين تنوع در ارزش داوري اخلاقي روشن شود.